Fascynująca Liturgia Triduum Paschalnego niesie w sobie wielkie bogactwo treści, znaków i symboli. Próbując uchwycić znaczenie Triduum należy zauważyć że czas płynie w tych dniach nietypowo.
Myśląc o Triduum mamy na myśli Wielki Czwartek, Piątek i Sobotę. A co z Niedzielą? Z odpowiedzią idą nam Ogólne normy roku liturgicznego i Kalendarza zamieszczone w Mszale. Czytamy tam, że Triduum Paschalne „rozpoczyna się od wieczornej Mszy Wieczerzy Pańskiej, ma swoje centrum w Wigilii Paschalnej i kończy się Nieszporami Niedzieli Zmartwychwstania” (n. 18).
Zatem Msza Wieczerzy Pańskiej rozpoczyna pierwszy dzień, w którym Jezus spożywa z uczniami ostatnią wieczerzę. W trakcie jej trwania ustanawia sakramenty Eucharystii i Kapłaństwa, a po spożyciu posiłku udaje się do Ogrójca, gdzie zostaje pojmany. Pierwszy dzień to proces Jezusa najpierw przed zwierzchnikami Żydów, a w końcu przed rzymskim namiestnikiem Piłatem. Mamy już Wielki Piątek. Po wydaniu wyroku Jezus zostaje doprowadzony na Golgotę, gdzie umiera. Pierwszy dzień jest zatem dniem Tajemnicy Jezusa Ukrzyżowanego.
Po liturgii ku czci Męki Pańskiej, którą Kościół sprawuje w Wielki Piątek rozpoczyna się drugi dzień. Jest to dzień Tajemnicy Chrystusa Pogrzebanego. Ciało Mistrza zostaje złożone w grobie od piątkowej liturgii przez całą sobotę. Panuje cisza. Kościół czuwa. W Liturgii Godzin jest piękne czytanie mówiące, że właśnie wtedy Jezus zstąpił do Otchłani aby otworzyć drogę do nieba tym, którzy odeszli z tego świata przed Jego Zmartwychwstaniem, a wśród nich jako pierwszego praojca Adama.
Trzeci dniem Tajemnicy Chrystusa Zmartwychwstałego. Początkiem tego dnia jest Wigilia Paschalna, która jest obwieszczeniem, że celebrowane wspomnienia Tajemnic wiary nie są tylko pamiątką, ale że dla wierzących to co w liturgii jest dzieje się „dziś”. Noc Zmartwychwstania jest to „błogosławiona noc, w której się łączy niebo z ziemią, sprawy boskie ze sprawami ludzkimi” (Exultet). Poranne procesje w Niedzielę Zmartwychwstania są upodobnieniem wierzących do pierwszych Świadków pustego grobu, którzy dzielą się już o świcie radosną nowiną, że Jezus żyje.
Gdy uporaliśmy się już z czasem, który biegnie w Triduum trochę inaczej zechciejmy sięgnąć do kilku obrzędów tych dni.
W Wielki Czwartek szczególnym obrzędem, który niestety nie bywa wszędzie praktykowany jest obrzęd Mandatum – czyli obmycie nóg. Ewangelia wg św. Jana nie opisuje ustanowienia Eucharystii. Ale jako jedyna zamieszcza scenę obmywania nóg uczniom przez Jezusa. W Wielki Czwartek czytana jest właśnie ta Ewangelia. Znaczenie tego jest wyraźne – jeśli przyjmujesz sakramentalną Komunię, buduj „communio” (wspólnotę) z bliźnimi służąc im jak Pan Jezus, który umywa uczniom nogi.
Charakterystycznym gestem Liturgii Męki Pańskiej sprawowanej w Wielki Piątek jest adoracja krzyża. Przeniesiony już w czasach św. Heleny z Ziemi Świętej obrzęd został włączony w całym Kościele w Liturgię Wielkiego Piątku jako wyraz zjednoczenia, komunii z Panem Jezusem przez gest adoracyjny. Chrześcijanin jednoczy się z Życiem płynącym z Męki Pana Jezusa. Był taki moment w historii Kościoła, gdy adoracja krzyża zastępowała nawet przyjęcie Komunii Świętej sakramentalnej.
W dniu Tajemnicy Chrystusa pogrzebanego (po Liturgii Męki Pańskiej a przed Wigilią Paschalną) Kościół trwa tylko na modlitwie Liturgii Godzin. Nic więcej. Nie ma Mszy Świętej, nie ma innych obrzędów. Polski zwyczaj poświęcenia pokarmów wywodzi się z dawnych czasów przed Soborem Watykańskim II, gdzie lud nie gromadził się na Wigilii Paschalnej, gdyż ta była sprawowana rano. Czekano wówczas na procesję rezurekcyjną, która obwieszczała światu Zmartwychwstanie Jezusa, chociaż już w sobotę rano w kościele wybrzmiało Alleluja.
Najważniejsza Liturgia Kościoła katolickiego w ciągu roku to Wigilia Paschalna. Jest ona zbudowana z czterech części. W pierwszej ma miejsce Liturgia Światła (błogosławieństwo ognia i Paschału – świecy symbolizującej Zmartwychwstałego Jezusa) następnie rozbudowana Liturgia Słowa (wspominająca stworzenie świata, wierność Abrahama, wyjście Izraelitów z Egiptu, zapowiedź Mesjasza i Jego Zmartwychwstanie). Najważniejsza jest Liturgia Chrzcielna. W niej każdy na nowo wyznaje wiarę w Jezusa Chrystusa, odnawia swoją godność dziecka Bożego. Liturgia Eucharystyczna jest zwieńczeniem Wigilii Paschalnej. To uświadamia fakt, że każda Msza Święta jest „Małym Triduum” i w każdej wierzący mają dostęp do pełni łaski, jaką w swojej męce, śmierci i zmartwychwstaniu daje Jezus Chrystus.
Radosław Skórkiewicz
