Często mówi się o tym że w powstaniu zginęło wielu młodych ludzi „Kwiat naszej młodzieży”. I oczywiście jest to prawdą Wojtuś Zalewski ps. „Orzeł Biały” miał w chwili śmierci zaledwie 11 lat był łącznikiem zgrupowania „Chrobry II”. Warto również zwrócić uwagę na losy starszych powstańców. Najstarszą uczestniczką Powstania Warszawskiego była Maria Rodziewiczówna ps. Maria1 która w chwili powstania miała około 80 lat. Była to osoba z dużym doświadczeniem życiowym która podczas I wojny światowej organizowała szpital wojskowy a podczas wojny polsko-bolszewickiej została komendantką Kobiecego Komitetu Ochotniczej Odsieczy Lwowa na miasto Warszawę. W 1915 wróciła na pewien czas do Hruszowej, podejmując tam opiekę nad uciekinierami, których usiłowała zatrzymać. W latach 1919–1920 inicjowała szereg poczynań społecznych w okolicy Hruszowej założenie kółka rolniczego, budowę łaźni parowej, odbudowę chederu w Antopolu. W okresie wojny polsko-bolszewickiej znalazła się w Warszawie, gdzie pełniła obowiązki sekretarki w Komitecie Głównym PCK oraz została mianowana komendantką Kobiecego Komitetu Ochotniczej Odsieczy Lwowa na miasto Warszawę. Po zakończeniu działań wojennych wróciła do Hruszowej. W okresie międzywojennym próbowała nadal prowadzić działalność oświatową i społeczną (m.in. zorganizowała Dom Polski w Antopolu, sfinansowała również budowę piętra w kobryńskim Gimnazjum Państwowym własnego imienia). Polityka rządowa na kresach budziła jednak jej dezaprobatę. Utrzymanie polskości na tych ziemiach wiązała ideowo z rolą wielkiej własności ziemskiej i Kościoła. Władze zażądały od niej tymczasem oddania części majątku (150 ha) na potrzeby osadnictwa, do czego doszły jeszcze osobiste zatargi ze starostą z Kobrynia. Stała się protektorką i współzałożycielką Związku Szlachty Zagrodowej. Wnioskowana przez płk. „Radwana” (Edwarda Franciszka Pfeiffera) do odznaczenia Krzyżem Walecznych oraz Złotym Krzyżem Zasługi. Za działalność literacką i społeczną 2 maja 1924 roku prezydent Polski odznaczył pisarkę Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1935 została odznaczona Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury, jednak odmówiła przyjęcia tego odznaczenia ministerialnego. W 1937 roku odznaczona została Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W roku 1934 otrzymała nagrodę literacką im. Elizy Orzeszkowej. Czy Komenda Główna Armii Krajowej mogła zrezygnować z takiej działaczki? Oczywiście nie i dlatego „Maria” znalazła swoje miejsce w Komendzie Głównej AK – Oddział VI BiP (Biuro Informacji i Propagandy), oraz w oddziale V (Dowodzenie i Łączność). Oczywiście wielu oficerów z doświadczeniem I wojny światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej brało udział w Powstaniu Warszawskim często znajdując się na pierwszej linii frontu. Jednym z nich był Józef Medzyński „Strug”2 ur. 1871-11-20 podporucznik czasu wojny, I Obwód „Radwan” (Śródmieście) – zgrupowanie „Chrobry II” – park saperski. Bolesław Wodnicki „Żuraw”3 ur. 1875-03-23 chorąży II Obwód „Żywiciel” (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – zgrupowanie „Żubr”. Antoni Paździerski „Bolesław”4 ur. 187509-25 rotmistrz z Kwatery Głównej sztabu Okręgu Warszawskiego A K. Warta uwagi jest również postawa ppłk. Jana Mazurkiewicza „Radosława” który jako dowódca zgrupowania przyjął jako ochotnika „Karola Kucharka” ur. 1885-02-235 Żyda który po uwolnieniu z Niemieckiego Obozu Koncentracyjnego na ul. Gęsiej 5 przez „Zgrupowanie Radosław” pozostał w oddziale jako osobisty kucharz jego dowódcy, przeszedł szlak bojowy z Woli na Stare miasto a następnie kanałami na Śródmieście. Przed kapitulacją chirurg usunął fragment jego skóry z numerem obozowym zaszył ranę oraz założył gips tak aby ukryć zabieg. Jego prawdziwe dane osobowe nie są znane – przed wyjściem do niewoli został zaopatrzony na polecenie płk. „Radosława” w fałszywe dokumenty na nazwisko Karol Kucharek. Wspomnienia dr „Broma” (Zygmunt Kujawski) – lekarza pułku „Broda 53” Wielu lekarz oraz członków personelu pomocniczego czynnie wspierającego powstanie było w wieku dość zaawansowanym. Warto o nich pamiętać podczas kolejnych rocznic.
- https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/maria-rodziewiczowna,55894.html
- https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/jozef-medzynski,30618.html
- https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/boleslaw-wodnicki,49327.html
- https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/antoni-pazdzierski,33882.html
- https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/karol-kucharek,25270.html